Vroeger woonde ik in een klein dorpje waar één keer per week de bibliotheekbus langs kwam. Als kinderen vonden wij dat prachtig en gingen we vol enthousiasme naar die magische bus vol toegangspoorten naar andere werelden. Later werd ik ouder en verhuisde ik naar plaatsen waar de bibliotheek gewoon bleef staan waar hij stond, maar dat magische gevoel ben ik nooit kwijtgeraakt. En toen ik, nu een jaar of vier geleden, werd aangenomen bij de bibliotheek in Hilversum voelde dat niet zozeer als een nieuwe baan als wel als thuiskomen. Wat ik maar even duidelijk wil maken: ik hou van de bibliotheek.
Oud en nieuw
Het feit dat ik in Hilversum ben aangenomen is volgens mij een indicatie hoezeer er nu sprake is van een veranderende bibliotheek in een veranderende wereld. (Niet de belangrijkste of enige indicatie, dat zou wel erg arrogant zijn…) Toen ik begon als 23-jarig broekie – man en (toen nog) langharig werkschuw tuig – stond ik immers lijnrecht tegenover alle stereotypes van ’de bibliothecaris’. Tijdens mijn sollicitatiegesprek was ik ook nog eens zo zenuwachtig dat ik mijn koffie omstootte.*
Ik sta absoluut niet afwijzend tegenover veranderingen in de bibliotheek, maar ik denk wel dat het vasthouden van die magie belangrijk is. Een buurthuis met koffie en computerhulp is zeker gezellig en ontegenzeggelijk praktisch, maar de bibliotheek is voor mij toch ten eerste een wereld vol deuren. Deuren naar Narnia, deuren naar Arrakis, deuren naar een politiebureau in Göteborg, deuren naar het bos van de Gruffalo, of gewoon deuren naar een doodnormaal huis in een doodnormale straat waar vreemde dingen gebeuren. Eigenlijk is het bijzonder dat boeken zo’n reactie kunnen oproepen. Ooit heeft iemand het lezen van een boek beschreven als (vrij vertaald vanuit het Engels): ‘Urenlang naar bekrabbelde plakjes boom turen terwijl je levendig hallucineert.’ (‘Ever realised how fucking surreal reading a book actually is? You stare at marked slices of tree for hours on end, hallucinating vividly.’ )
Gewoon willen lezen
Uit het voorgaande stuk kun je misschien een andere conclusie trekken, maar ik ben geenszins uitsluitend een lezer. Ik kijk daarnaast veelvuldig naar films en tv-series, speel videospelletjes, en luister muziek. Dat is allemaal erg leuk, maar bij geen van die dingen heb ik datzelfde veilige gevoel als wanneer ik met een boek in een hoekje onder een deken kruip. (Toegegeven, met een hele tv onder de deken kruipen gaat ook wat moeilijker, maar ach, details.) Voor een deel komt dit waarschijnlijk doordat ik al zo lang lees. Toen ik drie was vroeg ik aan mijn ouders of het ganglicht ’s nachts aan mocht blijven. Ze vroegen: ‘Vind je het donker zo eng dan?’, waarop ik reageerde: ‘Nee, ik wil gewoon lezen’. Op school zat ik ook altijd tijdens de les te lezen, een gewoonte waar leraren zich (terecht) verschrikkelijk aan ergerden. Rond mijn elfde begon ik ook in het Engels te lezen. Hierdoor had ik al gauw een enorme woordenschat opgebouwd, maar helaas zonder veel benul van de uitspraak van die woorden. Gesprekken met Engelse mensen gingen dan ook nog wel eens erg moeizaam, want ik wist precies wat ik wilde zeggen, maar niet hoe ik het moest zeggen. Dat kan frustrerend zijn, alsof je een prachtige auto hebt, maar geen rijbewijs.
De waarde van ‘echte’ boeken
Ergens is het raar hoeveel waarde mensen hechten aan fysieke boeken. Als een knuffel kapot is, gooi je hem weg, als je je kleren niet meer mooi vindt, gaan ze naar de kringloop, maar ik ken bijna niemand die een boek zal weggooien, laat staan vernietigen. Terwijl, als je erover nadenkt, het boek alleen maar het medium is. De pagina’s zijn niet het verhaal, de kaft is niet de hoofdrolspeler. Als je een telefoongesprek voert, is de telefoon zelf ook niet degene die je aan de lijn hebt. Je ziet ook veel dat mensen hierom minder positief tegenover e-books staan. Het is dan wel handig en draagbaar, maar ‘het is toch geen echt boek’. Het is een vooroordeel, moet ik toegeven, waar ik ook aan meedoe. Ik heb een e-reader, en hij is erg handig, maar als ik niet door ruimte of gewicht beperkt ben zal ik altijd het fysieke boek kiezen als ik dat voorhanden heb. Bij muziek en films is men vrij gemakkelijk overgestapt op kanalen als Spotify en Netflix, maar een kast vol boeken, dat houdt men toch. Overigens heb ik vorige week nog een tiental dvd’s en een handvol cd’s gekocht, ook al heb ik gewoon Spotify en Netflix, dus ook hier ben ik een slecht voorbeeld, maar ach.
The times, they are a-changin’
Tja. De wereld verandert en wij moeten mee veranderen… en dat is prima. Maar het kan ook geen kwaad om af en toe eens lekker nostalgisch te doen. En daarom denk – maar ook vooral hoop – ik dat wij een weg naar de toekomst moeten plaveien, maar tegelijk trots het verleden omhoog steken. Dáár gaan we heen, dáár komen we vandaan, maar nú zijn we hier. De bibliotheek: het hier en nu door het toen en later.
Sebas (Bibliotheek Hilversum)